Do szkół wyższych co do zasady znajduje
zastosowanie zwolnienie przedmiotowe określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z tą regulacją wolne od podatku są
dochody podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa,
naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu
studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony
środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci
telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony
zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów
oraz kultu religijnego - w części przeznaczonej na te cele.
Zwolnienie może mieć zastosowanie również wówczas,
gdy dochód jest przeznaczony i - bez względu na termin - wydatkowany na cele
określone we wskazanym przepisie, na nabycie środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na
opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów. Zwolnienie
dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe nie ma
zastosowania do dochodów:
1) uzyskanych z działalności polegającej na
wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego,
spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów
alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5% oraz wyrobów z metali
szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi
wyrobami; zwolnieniem objęte są jednak dochody jednostek naukowych i
badawczo-rozwojowych, w rozumieniu odrębnych przepisów, uzyskane z działalności
polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego,
2) dochodów uzyskanych z działalności polegającej
na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do
odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k ustawy o podatku
dochodowym od osób prawnych,
3) dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia,
wydatkowanych na inne cele niż wymienione w tych przepisach.
W ocenie autora bez znaczenia jest fakt, kiedy
dochód jest wydatkowany; ustawa podatkowa nie przewiduje ograniczenia
czasowego, w którym podatnik musi wydatkować przeznaczony dochód na cele
statutowe. W sytuacji, gdy szkoła wyższa przeznaczy cały dochód na cele
statutowe, wówczas nie zapłaci podatku dochodowego. Jeżeli jednak
dochód (jego część) zostanie przeznaczony na inny cel niż statutowy, wówczas szkoła
utraci prawo do zwolnienia. Jeżeli szkoła wyższa zadeklarowała, że przeznaczy
dochód na cele określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od
osób prawnych i dochód ten wydatkowała na inne cele - podatek od tego dochodu,
bez wezwania, wpłaca się do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w
którym dokonano wydatku; regulacja ta ma zastosowanie również do dochodów za
lata poprzedzające rok podatkowy, zadeklarowanych i niewydatkowanych w tych
latach na cele określone przez ustawodawcę podatkowego.
Ponadto należy wskazać, że zwolnienie to nie
jest uzależnione od rodzaju uzyskiwanego przez szkołę wyższą dochodu. Ważny
jest cel, na jaki jest dochód przeznaczony, a nie źródło jego
pochodzenia. Użycie w przepisie sformułowania „w części przeznaczonej
na te cele” oznacza, że jeżeli statut będzie przewidywał również realizację
innych celów niż wymienione w tym przepisie, to przeznaczenie dochodów
podatnika na realizację tych „innych celów” nie będzie stanowiło podstawy do
zwolnienia od opodatkowania.
