środa, 14 października 2020

Wydatki "okołoepidemiczne" - skutki w CIT I PIT


Uprzejmie informuję, że w dniu 21 lipca 2020 zostały wydane objaśnienia podatkowe w sprawie nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID – 19.

Z punktu widzenia przepisów prawa podatkowego Ministerstwo Finansów uznało, że:

„Jeżeli przedsiębiorca ponosi wydatki, które wynikają z obowiązku w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (prowadzenia działalności gospodarczej) albo wytycznych lub zaleceń organów (instytucji) kompetentnych w obszarze bezpieczeństwa sanitarnego, albo własnej decyzji i racjonalnego przeciwdziałania zagrożeniu epidemicznemu (epidemii), to takie wydatki stanowią koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy CIT, o ile zostały właściwie udokumentowane. Jako przykład takich wydatków można wskazać zakup maseczek ochronnych dla pracowników, przyłbic, czy sfinansowanie pracownikom testów na koronawirusa. To samo dotyczy wydatków poniesionych przez przedsiębiorcę na działania gospodarcze, które wskutek zagrożenia epidemicznego (epidemii) zostały zaniechane (odwołane, przerwane, zawieszone itp.), o ile w momencie ich poniesienia spełniały wymienione wyżej warunki zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów (np. w zakresie szkoleń / kursów pracowniczych). Świadczenia pracodawcy polegające na ufundowaniu pracownikom maseczek, czy przyłbic, jak również polegające na sfinansowaniu testów na koronawirusa nie następują w interesie pracownika, a w interesie pracodawcy. Dostarczenie środków ochronnych, czy wykonywanie testów zapobiega niekontrolowanemu rozprzestrzeniania się choroby, niweluje niepożądaną przez każdego pracodawcę absencję pracowników i jest istotne dla terminowego wywiązania się pracodawcy z zawartych kontraktów. W takim przypadku nie jest zatem rozpoznawany przychód po stronie pracownika.”

Jednocześnie wskazuję, że zgodnie z art. 14a § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, opracowanie stanowi ogólne wyjaśnienie przepisów prawa podatkowego dotyczące stosowania przepisów (objaśnienia podatkowe). Stosownie do art. 14n § 4 pkt 1 Ordynacji podatkowej, zastosowanie się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do objaśnień podatkowych powoduje objęcie go ochroną przewidzianą w art. 14k-14m tej ustawy. Zatem, zastosowanie się do Objaśnień powodować będzie objęcie podatnika ww. ochroną prawno-podatkową.



 



sobota, 10 października 2020

Sprzedajność urzędnicza w świetle przepisów Kodeksu karnego

Jedną z najczęściej spotykanych form prawnych korupcji jest tzw. sprzedajność urzędnicza uregulowana w art. 228 Kodeksu karnego (łapownictwo bierne). Zgodnie z tym przepisem kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Przedmiotem ochrony tego przepisu jest zapewnienie prawidłowego i właściwego funkcjonowania instytucji publicznych i samorządowych lub innych instytucji pełniących funkcje publiczne albo dysponujących środkami publicznymi. Przestępstwo to ma charakter indywidualny, co oznacza, że może być ono popełnione wyłącznie przez osobę pełniącą funkcję publiczną lub zagranicznego funkcjonariusza publicznego. Pojęcie osoby pełniącej funkcję publiczną zostało zdefiniowane w art. 115 § 19 Kodeksu karnego. Obejmuje ono swoim zakresem funkcjonariusza publicznego, członka organu samorządowego, osobę zatrudnioną w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, a także inną osobę, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub umowę międzynarodową.

Ustawodawca w omawianym przypadku sankcjonuje przyjęcie przez osobę pełniąca funkcję publiczną korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy. Korzyść majątkowa w tym przypadku może być określona w postaci wartości ekonomicznej wyrażonej w pieniądzu; może mieć ona również inną postać np. może ona przybrać formę rzeczy (pralka, telewizor), wycieczki, czy też usługi gastronomicznej. Z kolei korzyścią osobistą będzie korzyść niewymierna w pieniądzu np. awans zawodowy, czy tez powołanie do określonego gremium. Obietnica korzyści może być zaś wyartykułowana w różny sposób mogący powodować u odbiorcy wrażenie, że zostanie ona w przyszłości spełniona (nie można będzie za obietnicę karalną potraktować obietnic nierealnych lub niemożliwych do spełnienia).

Przyjęcie korzyści majątkowej w omawianym przypadku może polegać na objęciu we władanie rzeczy lub przeniesieniu w innej formie możliwości rozporządzania tą rzeczą; przyjęcie obietnicy korzyści majątkowej jest zaś akceptacją przekazania korzyści o charakterze majątkowym w przyszłości.

Przyjęciem korzyści osobistej jest z kolei skorzystanie przez osobę pełniącą funkcję publiczną z oferowanych czynności. Przyjęciem obietnicy korzyści osobistej będzie zaakceptowanie przyszłej czynności np. wskazanego wyżej awansu.

Ze sprzedajnością mamy również do czynienia wtedy, gdy osoba pełniąca funkcję publiczną uzależnia wykonanie czynności służbowej od przyjęcia korzyści albo obietnicy albo jej żąda. Pod pojęciem uzależnia wykonanie czynności służbowej należy rozumieć, że czynność nie zostanie wykonana bez korzyści albo jej obietnicy, czy też bez nich zostanie wykonana albo zostanie wykonana w określony sposób. Żądanie oznacza domaganie się korzyści lub jej obietnicy.

Wskazać również należy, że przestępstwo sprzedajności na charakter formalny, co oznacza, że do jego zaistnienia nie jest konieczne podjęcie lub zaniechanie czynności służbowej przez osobę pełniącą funkcję publiczną lub przeprowadzenie jej w określony sposób. W doktrynie przyjmuje się, że przyjęcie korzyści w związku z pełnieniem funkcji publicznej należy odnieść do rozważania, czy korzyść zostałaby udzielona gdyby dana osoba takiej funkcji nie pełniła.

Ustawodawca w art. 228 Kodeksu karnego przewidział sześć typów sprzedajności. Pierwszy z nich to omówiony powyżej typ podstawowy, który polega na przyjęciu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy (przykład: urzędnik państwowy przyjmuje 20 000 PLN za przyznanie danemu podmiotowi prawa do przesyłania paliw gazowych bez stwarzania jakichkolwiek problemów). Czym ten podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Kolejnym typem tego przestępstwa jest typ uprzywilejowany (czyn mniejszej wagi); w przypadku mniejszej wagi czynu podstawowego sprawca podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (przykład: w zamian za przyznanie prawa do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie regulowanym przez państwo urzędnik przyjmuje prezent o wartości 500 PLN).

Trzeci typ tego przestępstwa dotyczy przyjęcia korzyści albo jej obietnicy w związku z naruszeniem przepisów prawa powszechnie obowiązującego; kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, za zachowanie stanowiące naruszenie prawa podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10 (przykład: urzędnik państwowy przyjmuje 20 000 PLN za przyznanie danemu podmiotowi prawa do przesyłania paliw gazowych bez stwarzania jakichkolwiek problemów, przy czym przedsiębiorca nie posiada przykładowo infrastruktury niezbędnej do świadczenia tego typu usług – warunek niezbędny do prowadzenia działalności w tym zakresie).

Następny typ sprzedajności dotyczy uzależnienia wykonania czynność służbowej od otrzymania korzyści bądź jej obietnicy albo żądanie takiej korzyści; karze jak powyżej podlega ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści lub jej obietnicy albo korzyści żąda (przykład: urzędnik państwowy żąda udzielenia korzyści majątkowej o wartości 20 000 PLN w zamian za wydanie korzystnej dla przedsiębiorcy decyzji administracyjnej).

Piąty typ tego przestępstwa dotyczy czynu polegającego na przyjęciu korzyści majątkowej o znacznej wartości lub jej obietnicy; kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12 (przykład: urzędnik państwowy przyjmuje korzyść majątkową w wysokości 450 000 PLN za udzielenie koncesji na przesył paliw gazowych),

Ostatni typ sprzedajności jest związany z przyjęciem korzyści przez osoby pełniące funkcje publiczne w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej: karom określonym w wyżej wskazanym pięciu typach sprzedajności podlega odpowiednio ten kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czynności służbowej od jej otrzymania (przykład: polski członek organizacji międzynarodowej, której Polska jej członkiem uzależnia przygotowanie opinii korzystnej dla podmiotu gospodarczego od przyjęcia środków pieniężnych w określonej wysokości).

Poniżej został zamieszczony wykres przedstawiający istotę sprzedajności w rozumieniu art. 228 Kodeksu karnego.









  

Interpretacja ogólna Ministra Finansów w sprawie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów od honorarium autorskiego

Uprzejmie informuję, że w dniu 15 września 2020 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną w sprawie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów od honorarium autorskiego. 

Poniżej link do zapoznania się z treścią interpretacji:

https://www.mf.gov.pl/documents/764034/6831363/Dz.+Urz.+Min.+Fin.+z+dnia+18+września+2020+r.+-+poz.+107+-









piątek, 26 czerwca 2020

Pozaprawne możliwości przeciwdziałania i zwalczania zjawisk korupcyjnych



W procesie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk korupcyjnych istotną rolę odgrywają także pozaprawne i pozainstytucjonalne możliwości działania w tym zakresie. Mogą one mieć zastosowanie zarówno w spółkach prawa handlowego, instytucjach i urzędach państwowych oraz samorządowych, jak również w innych organizacjach.
Do pozaprawnych form przeciwdziałania i zwalczania zjawisk korupcyjnych zalicza się w szczególności:
1)    analizę ryzyka zagrożeń antykorupcyjnych i jego monitoring,
2)    kodeksy etyczne i zasady etyki w biznesie, (dobre praktyki),  
3)    polityki antykorupcyjne,
4)    programy (strategie) antykorupcyjne,
5)    stosowanie norm ISO,
6)    zaangażowanie osób zarządzających organizacją w tworzenie kultury antykorupcyjnej,
7)    audyt wewnętrzny i kontrolę wewnętrznę,
8)    audyt śledczy,
9)    compliance (zgodność z wymogami prawa i regulacjami wewnętrznymi),
10) tworzenie kanałów anonimowego informowania o nieprawidłowościach,
11) zwiększanie świadomości pracowników m.in. poprzez szkolenia, warsztaty, konferencje o tematyce antykorupcyjnej,
12) tworzenie zasad współpracy z podmiotami zewnętrznymi.
Punktem wyjścia do walki z korupcją w jednostce powinna być ocena poziomu ryzyka wystąpienia nadużyć korupcyjnych oraz identyfikacja obszarów najbardziej zagrożonych na zjawiska korupcyjne. Obszary zagrożeń, które zostały zidentyfikowane podczas wstępnej analizy powinny być stale monitorowane przez jednostkę. Ponadto niezbędne jest dokonywanie regularnej oceny ryzyka nadużyć w poszczególnych obszarach. Podkreślić należy, że skuteczność mechanizmów antykorupcyjnych wzrasta, gdy stanowią one element środowiska kontroli wewnętrznej w danej jednostce. Stąd też kontrola wewnętrzna wycelowana na zjawiska antykorupcyjne zwiększa szanse na wykrycie nieprawidłowości w omawianym zakresie.
W procesie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk korupcyjnych ważną pozycję zajmują kodeksy etyczne, czy też zasady etyki. Są to zbiory utrwalonych na piśmie norm postępowania, które odnoszą się do określonych zachowań pracowników danej jednostki. Regulują one co do zasady działania danej jednostki oraz zawierają szereg reguł, którymi powinni kierować się adresaci podczas wykonywania zadań, czy też szeroko rozumianej pracy. Jednostki organizacyjne coraz częściej dążą właśnie do ujęcia tych aspektów (elementów kultury organizacyjnej danej jednostki) właśnie w postaci kodeksów, czy też zasad etyki. Dobrze opracowany kodeks może przyczynić się do wygenerowania większych zysków, czy też może bezpośrednio wpłynąć na zmniejszenie zjawisk korupcyjnych oraz innych złych praktyk w jednostce. Ponadto kodeks etyki może doprowadzić do zwiększania zaufania kontrahentów do danej jednostki oraz do wiarygodności i lojalności pracowników. Przykładowo należy wskazać, że wzorcowe kodeksy etyki zostały opracowane przez Krajową Izbę Gospodarczą, Polską Izbę Gospodarczej Czystości i Związku Pracodawców Branżowych, czy też Instytut Badań nad Demokracją.
Na uwagę zasługuje również kwestia dotycząca tworzenia i wdrażania w jednostkach polityk antykorupcyjnych. Celem takich polityk powinno być wyeliminowanie zjawisk korupcyjnych mogących zaszkodzić funkcjonowaniu danej jednostki. Realizacja polityki powinna dotyczyć wszystkich uczestników procesu; każdy pracownik i kontrahent powinni zostać poinformowani o stosowaniu takiej polityki. Polityka powinna zawierć zasadę, że takiej samej odpowiedzialności podlega dający i biorący korzyść majątkową lub osobistą. Ponadto jednostka powinna wprowadzić regulacje dotyczące wręczania i przyjmowana prezentów oraz udziału pracowników w sponsorowanych przez kontrahentów wydarzeniach. Konsekwencją stosowania tych regulacji powinno być zawiadomienie kierownictwa o stwierdzonych zjawiskach korupcyjnych oraz właściwych organów ścigania.
Z punktu widzenia przeciwdziałania i zwalczania korupcji istotną rolę odgrywają także wdrażane w jednostkach kompleksowe programy antykorupcyjne. W celu zmniejszenia lub ograniczenia tych zjawisk często jednostki wdrażają wewnętrzne programy antykorupcyjne. Przyjęcie przez jednostkę takiego programu wskazuje, że potrafi ona oszacować istniejące ryzyko w celu uniknięcia lub wyeliminowania w przyszłości zjawisk korupcyjnych. Poprzez realizację programu antykorupcyjnego jednostka i jej pracownicy przykładają większą wagę do kształtowania odpowiedniej świadomości i wzorców zachowań. Ponadto jednostka, która wdrożyła taki program pokazuje na zewnątrz m.in. kontrahentom, że działa w danym obszarze w sposób uczciwy. Przyjmuje się, że myślą przewodnią takiego programu antykorupcyjnego powinno być rozwinięcie wymogów przedstawionych w normach PN-EN ISO dotyczących zarządzania jakością o wymagania dotyczące procesu antykorupcyjnego.
Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że programy antykorupcyjne powinny obejmować swoim zakresem całość zamierzeń i kierunków działania jednostki w celu wyeliminowania zjawisk korupcyjnych. Program antykorupcyjny powinien zostać przyjęty przez kierownictwo jednostki, co powinno zobowiązać do przestrzegania zasad w nim zawartych. Przykład takiego programu zostanie zaprezentowany w dalszej części niniejszej pracy.
Pomimo przyjęcia przez kierownictwo jednostki programu antykorupcyjnego istotne jest również zaangażowanie kadry kierowniczej danej organizacji w tworzenie kultury antykorupcyjnej. Osoby zajmujące wysokie stanowiska w organizacji powinny aktywnie uczestniczyć zarówno we wdrażaniu programów antykorupcyjnych, kodeksów etyki, czy też polityk, jak w stymulowanie prawidłowych postaw wśród pracowników. Co więcej bardzo ważne jest, aby w jednostce istniało przekonanie, że zachowanie nielegalne i nieetyczne, w tym korupcyjne nie są akceptowalne. Działania kadry kierowniczej powinny dodatkowo wzmacniać ten aspekt. Stąd też niezbędny jest brak przyzwolenia dla takich zachowań. Takie podejście może doprowadzić do zbudowania dobrego wizerunku danej organizacji, co w konsekwencji może przełożyć się na korzyści ekonomiczne.
W procesie przeciwdziałania i zwalczania korupcji doniosłą rolę odgrywają zarówno audyt wewnętrzny,  kontrola wewnętrzna, jaki i audyt śledczy. Z tymi trzema rodzajami kontroli ściśle związane jest również compliance, czyli zgodność postępowania z normami i przepisami prawa. Równoległe funkcjonowanie wszystkich wyżej wymienionych elementów umożliwia sprawowanie stałego i skutecznego nadzoru w zakresie przeciwdziałania korupcji w danej jednostce.
Pierwszy z wyżej wymienionych elementów - audyt wewnętrzny - jest formą niezależnej ocena funkcjonowania danej organizacji, systemu, procesu lub projektu. Przedmiot audytu jest badany pod względem zgodności z określonymi standardami, wzorcami, listami kontrolnymi, przepisami prawa, normami lub przepisami wewnętrznymi jednostki. Audyt wewnętrzny - zgodnie z definicją prezentowaną przez The Institute of Internal Auditors (IIA)  - jest niezależną działalnością doradczą i weryfikującą, która ma na celu usprawnienie operacyjne jednostki i wniesienie do niej wartości dodanej. Audyt wewnętrzny stanowi pomoc dla jednostki w osiąganiu jej celów poprzez systematyczne i metodyczne podejście do oceny i doskonalenia skuteczności procesów zarządzania ryzykiem, kontroli i zarządzania jednostką. Do głównych celów audytu wewnętrznego zalicza się:
1)    pomoc jednostce w osiąganiu postawionych celów,
2)    ocenę i doskonalenie skuteczności procesów zarządzania ryzykiem,
3)    niezależną działalność doradczą i weryfikująca, której celem jest usprawnienie operacyjne jednostki oraz wniesienie do niej wartości dodanej,
4)    niezależność i obiektywizm oraz
5)    systematyczne i metodyczne podejście.
Należy podkreślić, że audyt wewnętrzny to działalność niezależna i obiektywna, której celem jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności operacyjnej jednostki. Audyt wewnętrzny polega na systematycznej ocenie procesów takich jak: zarządzanie ryzykiem, kontrola, ład organizacyjny i przyczynia się do poprawy ich działania. Audyt przede wszystkim pomaga jednostce osiągnąć cele dostarczając zapewnienia o skuteczności tych procesów, jak również poprzez doradztwo.
Audyt wewnętrzny jest to proces zaplanowany, o którym strony w nim uczestniczące są uprzednio poinformowane; przebiega on według ustandaryzowanej procedury.
W odniesieniu do kwestii przeciwdziałania i zwalczania zjawisk korupcyjnych audyt wewnętrzny stanowi przede wszystkim wsparcie dla kierownictwa jednostki w zapewnieniu skutecznego systemu przeciwdziałania tym zjawiskom m.in. poprzez ocenę systemowych rozwiązań przyjętych przez daną jednostkę w omawianym zakresie, uwzględnienie kwestii korupcji w realizowanych zadaniach oraz poprzez czynności doradcze. W tym celu powinny w jednostce zostać zapewnione warunki w zakresie niezależności, obiektywizmu i bezstronności audytu wewnętrznego.
Podkreślić należy, że do zadań audytu wewnętrznego nie należy wykrywanie działań o charakterze korupcyjnym, jego rolą jest zaś wspieranie przede wszystkim kierownictwa jednostki w przeciwdziałaniu zjawiskom korupcyjnym. Audyt wewnętrzny w omawianym zakresie może m.in.: dokonywać oceny zabezpieczenia organizacji przed korupcją w ramach oceny funkcjonowania kontroli zarządczej oraz poprzez wydawanie zaleceń dotyczących korupcji, prowadzić doradztwo antykorupcyjne mające na celu podnoszenie wiedzy i kształtowanie postaw etycznych w jednostce (audyt może pełnić funkcję doradczą w usprawnieniu tego aspektu w funkcjonowaniu jednostki). Nie można jednak wykluczyć, że w trakcie czynności audytorskich zostaną zidentyfikowanego określone przypadki korupcyjne. W takim przypadku rolą audytora wewnętrznego jest poinformowanie władz jednostki i stosowanych organów o stwierdzonych zjawiskach, a w przyszłości podjęcie działań mających na celu wykluczenie lub ograniczenie źródła ich powstawania.  
Odrębnym elementem od audytu wewnętrznego, które może funkcjonować obok audytu wewnętrznego jest kontrola wewnętrzna, której celem jest obserwowanie, ustalanie lub wykrywanie stanu faktycznego, porównywanie rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie przeciwko zjawiskom niekorzystnym oraz informowanie właściwych jednostek o dokonanych spostrzeżeniach, jednakże bez decydowania o zmianie kierunku działania jednostki kontrolowanej. Polega ona na ustaleniu stanu faktycznego, ustaleniu jak powinno być oraz zestawieniu tego, co istnieje z tym, co być powinno, według odpowiednich wzorców i norm postępowania oraz opisaniu różnic, ustaleniu przyczyn wystąpienia różnic i sporządzeniu zaleceń w celu usunięcia niepożądanych zjawisk. W odniesieniu do omawianej tematyki kontrola wewnętrzna powinna być przede wszystkim nakierowana na wykrywanie zjawisk korupcyjnych oraz skuteczne odstraszanie potencjalnych sprawców nadużyć. 
Kolejny element – audyt śledczy – inicjowany jest w przypadku wystąpienia już podejrzenia popełnienia czynu korupcyjnego. Pod pojęciem audytu śledczego rozumie się ogół działań, których celem jest potwierdzenie lub wykluczenie wystąpienia popełnienia czynu karalnego, w tym zjawisk korupcyjnych. Profesjonalnie przeprowadzony audyt śledczy służy wyeliminowaniu wszystkich patologicznych zjawisk zachodzących w danej jednostce. Mowa jest tutaj przede wszystkim o oszustwach np. praniu brudnych pieniędzy, korupcji oraz wszelkich niezgodnościach w działalności firmy, które mogą negatywnie wpłynąć na jej wizerunek lub rentowność.
W odróżnieniu od innych form kontroli (audytu wewnętrznego i kontroli wewnętrznej), w audycie śledczym stosuje się metody i techniki, ściśle skoncentrowane na wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości w jednostce. W przypadku podejrzenia występowania nadużyć audyt śledczy korzysta z określonych metod i technologii, aby zdobyć dane potrzebne do przeprowadzenia rzetelnego dochodzenia. Audyt śledczy skupia się na stworzeniu planu i zarządzaniu procesem zabezpieczenia dowodów, zgodnie z zasadami zabezpieczania materiału dowodowego, odszukaniu i gromadzeniu danych niezależnie od tego, gdzie się znajdują, odtwarzaniu historycznego stanu danych w poszukiwaniu dowodów popełnienia nadużyć oraz przeanalizowaniu materiału dowodowego w celu zlokalizowania, identyfikacji i wydobycia informacji posiadającej wartość dla dochodzenia lub sporu, a także na określeniu charakteru, rozmiaru, skutków oraz ustaleniu osób lub podmiotów zaangażowanych w dane nadużycie.
Podstawową cechą audytu śledczego jest całkowita poufność polegająca na tym, że dostęp do informacji o prowadzonych działaniach ma wyłącznie określony krąg osób. Co do zasady przeprowadzany on jest bez wiedzy osób podlegających weryfikacji.
W swoich założeniach audyt śledczy jest często porównywany z prowadzeniem postępowania przygotowawczego przez organy państwa uprawnione do ścigania przestępstw, gdyż te dwie instytucje mają podobne cele, tj. mają potwierdzić lub wykluczyć popełnienie nadużycia (np. czynu korupcyjnego), zdiagnozować charakter i rozmiar nadużycia, ustalić osoby lub podmioty mające związek z nadużyciem oraz zabezpieczyć i w odpowiedni sposób udokumentować zgromadzone dowody w sprawie danego nadużycia. Istotną różnicą jednak pomiędzy tymi dwoma instytucjami jest fakt, że w przypadku prowadzonych postępowań przez organy państwa są one uprawnione z mocy prawa do prowadzenia szeregu czynności operacyjno – rozpoznawczych, zaś audyt śledczy przeprowadzany przez komórkę wewnętrzna jednostki lub podmiot zewnętrzny świadczący tego typu usługi nie posiada takich uprawnień, skupia się na dostępnych, zgodnych z prawem metodach pozyskiwania informacji. Ponadto audytor śledczy po skutecznym zakończeniu czynności audytorskim (np. wykrycie i potwierdzenie czynu korupcyjnego) powinien zawiadomić zarówno kierownictwo jednostki, jak i organy uprawnione do ściągania o stwierdzonym nadużyciu. Takiego obowiązku nie mają uprawnione organy ścigania, gdyż same są odpowiedzialne za przeprowadzenie postępowania przygotowawczego i postawienia zarzutów.  
Mając na uwadze powyższe należy podkreślić bardzo ważną rolę audytu śledczego w procesie wykrywanie nieprawidłowości, w tym zjawisk korupcyjnych w jednostkach. Bez występowania audytu śledczego proces wykrywczy czynów karalnych lub nieetycznych mógłby być utrudniony.
Ponadto należy odnieść się do kwestii związanej z compliance. Pod tym pojęciem najczęściej rozumiane są wewnętrzne programy wdrażane przez jednostki zarówno z sektora prywatnego, jak i przez jednostki z sektora publicznego, mające na celu zapewnienie zgodności ich funkcjonowania z obowiązującym prawem, w tym m.in. prawem karnym (criminal compliance). Powszechnie przyjmuje się, że ograniczeniu zjawisk korupcyjnych mogą bardziej efektywnie sprzyjać działania o charakterze prewencyjnym niż kontrolnym. Polegają one na tworzeniu określonych procedur decyzyjnych w sektorze publicznym i prywatnym, kształtowaniu zasad nawiązywania i prowadzenia wzajemnych relacji, unikaniu uznaniowości przy podejmowaniu decyzji. Jednym z istotnych elementów prewencji antykorupcyjnej są programy compliance pozwalające unikać oskarżeń o korupcję dzięki wykazaniu, że wewnętrzne procedury antykorupcyjne były i są przestrzegane w danych relacjach.
Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że łączne wsytępowanie audytu wewnętrznego, kontroli wewnętrznej, audytu śledczego oraz compliance w danej organizacji umożliwia sprawowanie stałego i skutecznego nadzoru w zakresie przeciwdziałania i wykrywanie zjawisk korupcyjnych.
Kilka słów należy również poświęcić tematyce dotyczącej kanałów anonimowego informowania o nieprawidłowościach. Coraz częściej przyjmuje się, że w organizacji powinny funkcjonować warunki pozwalające na anonimowe ujawnienie nadużyć i nieetycznych zachowań w jednostkach. Określane są one mianem whistleblower systems. Mogą one mieć postać np. specjalnie wyznaczonych infolinii, skrzynki na list anonimowy, skrzynki email, czy też mogą przybierać formę formularza on-line, gdzie należy zgłaszać nadużycia. Warunkiem skuteczności tej formy pozyskiwania informacji o nadużycia i nieetycznych zachowaniach jest stanowcza reakcja jednostki na zgłoszone nieprawidłowości. Ponadto w przypadku ujawnienia sygnalisty powinien on zostać objęty wsparciem i ochroną jednostki.
Istotny wpływ na skuteczność działań antykorupcyjnych w danej jednostce mogą mieć również działania prowadzące do zwiększania świadomości pracowników na tematy związane ze zjawiskiem korupcji. Cel ten może być osiągnięty m.in. poprzez przeprowadzanie okresowych szkoleń, warsztatów, czy też szkoleń o tematyce antykorupcyjnej.
W celu wyeliminowania lub ograniczenia zjawisk korupcyjnych jednostki coraz częściej prowadzą do określenia szczegółowych pisemnych zasad współpracy z podmiotami zewnętrznymi np. poprzez wdrażanie procedur zapewniających przejrzystość we wzajemnych relacjach. Tworzenie takich rozwiązań prowadzi do kształtowania w jednostce kultury antykorupcyjnej oraz budowania pozytywnego wizerunku jednostki na zewnątrz.


piątek, 10 stycznia 2020

Wiążąca Informacja Stawkowa jako nowa forma ochrony podatników podatku od towarów i usług


Od dnia 1 listopada 2019 r. do systemy podatkowego została wprowadzona instytucja Wiążącej Informacji Stawkowej. Celem jej wprowadzenia jest:

  • zwiększenie pewności podatników co do prawidłowości stosowanych stawek podatku od towarów i usług dla sprzedawanych towarów i świadczonych usług,
  • zwiększenie pewności co do prawidłowości przyjętych klasyfikacji dla innych celów w ramach podatku od towarów i usług,
  • zapewnienie podatnikom właściwej ochrony prawno-podatkowej na zasadach analogicznych, jak w przypadku indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Istota WIS

Na mocy ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw do systemu prawa podatkowego została wprowadzona nowa instytucja - Wiążąca Informacja Stawkowa, która zmienia dotychczasowy tryb uzyskiwania przez podatników klasyfikacji towarów i usług dla potrzeb podatku od towarów i usług. W dotychczasowym stanie prawnym organy podatkowe dość często odmawiały dokonywania klasyfikacji towarów i usług dla potrzeb wskazanego podatku, zaś podatnicy mieli jedynie możliwość wystąpienia do Głównego Urzędu Statystycznego o nadanie właściwego symbolu według określonej klasyfikacji. Otrzymywana informacja z GUS jednak nie posiadała charakteru decyzji i nie była zatem wiążąca dla organów podatkowych, miała ona wyłącznie charakter pomocniczy. Od dnia 1 listopada 2019 r. sytuacja ta uległa zmianie wraz z wprowadzeniem do ustawy o podatku od towarów i usług przepisów dotyczących możliwości uzyskania przez określone podmioty WIS.

Zgodnie z art. 42a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług WIS  to decyzja wydawana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na potrzeby opodatkowania podatkiem od towarów i usług:

  1. dostawy towarów,
  2. importu towarów,
  3. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów albo świadczenia usług.

Decyzja w sprawie WIS dotyczy klasyfikacji towaru albo usługi według właściwej nomenklatury, tj. według Nomenklatury Scalonej CN albo Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych albo według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług, niezbędnej do określenia stawki podatku dla towaru lub usługi albo zastosowania określonych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług lub przepisów wykonawczych do tej ustawy (na przykład dla potrzeb zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, które odwołuje się wprost do określonej klasyfikacji albo obowiązku zastosowania mechanizmu podzielonej płatności w przypadkach, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług).

Decyzja w zakresie WIS musi zawierać ściśle określone przez przepisy prawa podatkowego elementy, tj.:

  1. opis towaru albo usługi będących przedmiotem WIS,
  2. klasyfikację towaru według działu, pozycji, podpozycji lub kodu Nomenklatury Scalonej albo według sekcji, działu, grupy lub klasy Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych albo usługi według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług niezbędną do:

  1. określenia stawki podatku właściwej dla towaru lub usługi,
  2. stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie,

  1. stawkę podatku właściwą dla towaru lub usługi.

Kto może wystąpić z wnioskiem o wydanie WIS

Ustawa o podatku od towarów i usług określa dość szeroki krąg podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie WIS. Do kręgu tych podmiotów zaliczono:

  1. podatników posiadający numer identyfikacji podatkowej (NIP),
  2. inne podmioty, które dokonują lub planują dokonywać krajowej dostawy towarów, importu towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycie towarów albo świadczenia usług, a także
  3. podmioty będące zamawiającym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2044 r. Prawo zamówień publicznych w zakresie mającym wpływ na sposób obliczenia ceny w związku z udzielanym zamówieniem publicznym.

Procedura uzyskania WIS

Podmiot, który zamierza uzyskać WIS będzie zobowiązany do wystąpienia z pisemnym wnioskiem o jej wydanie. Wniosek składa się do Dyrektora KIS. Wniosek w sprawie WIS powinien zostać przygotowany i złożony według urzędowego wzoru. Wzór urzędowy wniosku (WIS-W) został określony w rozporządzeniu Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 29 października 2019 r. w sprawie wzoru wniosku o wydanie Wiążącej Informacji Stawkowej.

W wniosku o wydanie WIS należy podać:

  1. dane wnioskodawcy (nazwę, adres siedziby, numer identyfikacji podatkowej lub inny numer umożliwiający identyfikację wnioskodawcy),
  2. określenie przedmiotu wniosku, w tym szczegółowy opis towaru lub usługi, pozwalający na taką ich identyfikację, aby można było dokonać ich klasyfikacji zgodnie z wyżej wskazanymi klasyfikacjami, wskazanie klasyfikacji, według której mają być sklasyfikowane towary lub usługi, wskazanie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług lub przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie, do których odnosi się wniosek,
  3. informacje dotyczące opłaty należnej od wniosku,
  4. oświadczenie, że w dniu złożenia wniosku, w zakresie przedmiotowym wniosku, nie toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa ani kontrola celno-skarbowa oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego.

We wniosku o wydanie WIS podmiot uprawniony może wnosić o sklasyfikowanie danego towaru lub usługi według wyżej wskazanych klasyfikacji w celu określenia właściwej stawki podatku od towarów i usług albo o dokonanie klasyfikacji towaru lub usługi dla potrzeb zastosowania konkretnego przepisu ustawy o podatku od towarów i usług lub przepisów wykonawczych do tej ustawy (np. dla potrzeb obligatoryjnego zastosowania mechanizmu podzielonej płatności).

Do wniosku o wydanie WIS podatnik ma możliwość dołączenia szeregu dokumentów odnoszących się do danego towaru lub usługi, w szczególności fotografii, planów, schematów, katalogów, atestów, instrukcji, informacji od producenta lub innych dostępnych dokumentów umożliwiających organowi podatkowemu dokonanie właściwej klasyfikacji.

Złożenie wniosku o sprawie WIS podlega opłacie w wysokości 40 zł. W przypadku zapytania dotyczącego świadczenia złożonego powyższa opłata będzie dotyczyła każdego towaru lub usługi składającej się na świadczenie złożone, tj. będzie ustalana jako iloczyn kwoty 40 zł i liczby towarów oraz usług składających się na świadczenie złożone. Wpłaty z tego tytułu należy dokonywać na rachunek bankowy Krajowej Informacji Skarbowej. Dowód uiszczenia opłaty powinien zostać załączony do wniosku.

Wniosek WIS-W można składać w formie papierowej lub w formie elektronicznej za pomocą platformy usług administracji publicznej E-PUAP.

Po otrzymaniu wniosku Dyrektor KIS ma 3 miesiące na wydanie decyzji w sprawie WIS. Termin ten może jednak ulec wydłużeniu, jeżeli organ wezwie podatnika do uzupełnienia wniosku lub jeżeli zaistnieje konieczność przeprowadzenia dodatkowych specjalistycznych badań lub analiz. W ramach procedury wydawania WIS organ podatkowy został wyposażony w uprawnienie do żądania od podatnika przedstawienia próbki towaru, o ile będzie to konieczne do dokonania prawidłowej klasyfikacji oraz zlecania przeprowadzenia koniecznych badań i analiz towarów. Oczywiście czynności te są dokonywane na koszt podatnika składającego wniosek, po uprzednim uiszczeniu przez niego zaliczki na pokrycie opłat z tego tytułu.

Po dokonaniu szczegółowej analizy przedstawionych danych i informacji oraz sprawdzeniu poprawności złożonego wniosku Dyrektor KIS wydaje decyzję – Wiążącą Informację Stawkową, którą doręcza podatnikowi. Jeżeli po zapoznaniu się z otrzymaną decyzją podatnik nie zgodzi się z zaprezentowanym stanowiskiem organu podatkowego, to będzie miał on możliwość złożenia odwołania od tej decyzji w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia jej otrzymania.

Moc ochronna WIS

Jednym z podstawowych celów wprowadzenia do systemu podatkowego WIS jest zapewnienie podatnikom ochrony prawno-podatkowej w zakresie prawidłowości stosowania stawek podatku od towarów i usług oraz innych mechanizmów funkcjonujących w ramach tego podatku. Stąd też przyjęto podstawową zasadę, zgodnie z którą wydana w drodze decyzji WIS będzie wiążąca dla organów podatkowych względem podmiotu, dla którego została ona wydana oraz w odniesieniu do konkretnego towaru lub usługi, których dotyczy, a podmiot, który się do niej zastosuje będzie korzystać z ochrony analogicznej, jak w przypadku indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego. Ochrona wynikająca z WIS będzie skuteczna po dniu, w którym podatnikowi została doręczona decyzja w tej sprawie. Zatem organy podatkowe, co do zasady, nie będą miały prawnej możliwości kwestionowania np. zastosowanej przez podatnika po dniu doręczenia decyzji stawki podatku od towarów i usług w odniesieniu do towaru lub usługi, co do których została wydana WIS, jednak pod warunkiem, że sprzedawany towar lub świadczona usługa będą odpowiadały opisowi zawartemu przez podatnika w złożonym uprzednio wniosku o wydanie WIS, tj. w szczególności jego cechom i właściwościom. W przeciwnym razie organy podatkowe, podobnie jak w przypadku indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego, w ramach toczących się postępowań lub kontroli będą mogły zakwestionować przedstawiony przez podatnika we wniosku WIS-W stan rzeczy, a zatem skuteczność wydanej na jego podstawie WIS, co będzie wiązało się z brakiem jej mocy ochronnej.

W przypadku WIS ustawodawca przyjął również, że jej moc ochronna będzie dotyczyć nie tylko podmiotu, na rzecz którego została ona wydana, ale również wobec innych podmiotów. Zgodnie z przyjętą zasadą wydane WIS będą zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów. Podmiot, który odnajdzie w wykazie WIS informację odpowiadającą występującemu u niego stanowi faktycznemu i zastosuje się do niej będzie również mógł skorzystać z mocy ochronnej WIS. W tym przypadku moc ochronna WIS będzie miała miejsce od dnia opublikowania WIS w Biuletynie, aż do czasu zamieszczenia informacji o jej zmianie lub uchyleniu, co będzie wiązało się z koniecznością monitorowania losów prawnych WIS przez podmiot, który się do niej zastosował.

Należy również zwrócić uwagę, że w przypadku zmiany przepisów w zakresie podatku od towarów i usług odnoszących się do towaru lub usługi, dla których została wydana WIS będzie ona wygasała z mocy prawa z dniem wejścia w życie tych przepisów i w wyniku, których WIS stała się z nimi niezgodna. W takiej sytuacji podatnicy będą musieli wystąpić z ponownym wnioskiem o wydanie WIS, tak aby skorzystać z mocy ochronnej.

Okres przejściowy

Z uwagi na fakt, że PKWiU z 2008 r. będzie stosowana dla potrzeb podatku od towarów i usług wyłącznie do dnia 31 marca 2020 r., zaś od dnia 1 kwietnia 2020 wejdą w życie przepisy dotyczące nowej matrycy stawek VAT (klasyfikacja według Nomenklatury Scalonej oraz PKWiU z 2015 r.), przyjęto, że w okresie od dnia 1 listopada 2019 r. do dnia 31 marca 2020 r. (okres przejściowy) nie będą wydawane Wiążące Informacje Stawkowe dotyczące klasyfikacji towarów i usług według PKWiU z 2008 r.

Podatnicy będą mogli jednak wystąpić z wnioskiem o wydanie WIS od dnia 1 listopada 2019 r. według stanu prawnego obowiązującego w okresie przejściowym wyłącznie w odniesieniu do następujących towarów i usług:

  1. wydawnictw książkowych (książki, broszury, nuty, mapy) – we wszystkich postaciach, tj. drukowanych, na nośnikach fizycznych i w formie elektronicznej,
  2. wydawnictw prasowych (gazety, dzienniki, czasopisma) – we wszystkich postaciach, tj. drukowanych, na nośnikach fizycznych i w formie elektronicznej.

Przyjęcie powyższego wyjątku jest związane z faktem, że od dnia 1 listopada 2019 r. wydawnictwa będą identyfikowane na potrzeby podatku od towarów i usług zgodnie z nową matrycą stawek.

Niemniej jednak przyjęcie powyższych zasad nie wyklucza możliwości wystąpienia przez podmioty uprawnione z wnioskami o wydanie WIS od dnia 1 listopada 2019 r., które będą dotyczyły klasyfikacji towarów i usług według nowej matrycy stawek VAT, tj. matrycy obowiązującej od dnia 1 kwietnia 2020 r., od tego też momentu będą one posiadały walor ochronny.

Tekst ukazał się w Przeglądzie Gazowniczym nr 4 z 2019 r.